Stefan Lelek-Sowa, znany również pod pseudonimami „Sawicki”, „Lelek” oraz „Stefan”, to postać o niezwykle bogatej biografii. Urodził się 5 września 1885 roku w Kraśniku, a swoje życie zakończył 29 czerwca 1940 roku w Lublinie.
Był on nie tylko sędzią, ale również pełnił funkcję senatora. Jego działalność nie ograniczała się jednak tylko do kwestii prawnych. Był także aktywnym działaczem społecznym i konspiracyjnym, co czyni go osobą znaczącą w historii Polski.
Życiorys
Stefan Lelek-Sowa przyszedł na świat 5 września 1885 roku w Krakowie, w rodzinie Stanisława i Katarzyny z Pyzików. W młodości uczęszczał do gimnazjum im. Staszica w Lublinie, gdzie rozwijał swoje zainteresowania. Pod koniec 1905 roku stał się aktywnym członkiem Polskiej Partii Socjalistycznej (PPS), angażując się w działalność lubelskiej organizacji bojowej.
Historia jego życia jest pełna zawirowań. W jednej z wersji wydarzeń, zagrożony aresztowaniem, uciekł na Syberię. Natomiast w innej opowieści aresztowano go w 1905 roku za udział w strajku szkolnym, co zakończyło się jego zesłaniem do Władywostoku. W 1908 roku udało mu się uciec, a przez kolejnych pięć lat podróżował, odwiedzając różne zakątki świata, w tym Japonię, Chiny, Nową Gwineę, Australię oraz Stany Zjednoczone. Podczas pobytu w Ameryce ukończył studia na wydziale politycznym Uniwersytetu w Valparaiso w stanie Indiana.
W 1913 roku, po powrocie do Polski, kontynuował naukę na Uniwersytecie Jagiellońskim, na Wydziale Filozoficznym. W roku 1914 dołączył do I Brygady Legionów Polskich, co również było dowodem jego patriotyzmu. Później objął pozycję komendanta okręgu Polskiej Organizacji Wojskowej na Lubelszczyźnie, a od 1918 roku pełnił służbę w Wojsku Polskim, awansując na kapitana oraz dowódcę V batalionu Milicji Ludowej w rejonie łomżyńskim.
Dzięki determinacji oraz zdobytemu wykształceniu, ukończył studia prawnicze na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, co otworzyło mu drogę do kariery w wymiarze sprawiedliwości. Pracował jako sędzia Sądu Apelacyjnego w Lublinie oraz angażował się w działalność społeczną. W 1935 roku zasiadł w ławach senatu jako zastępca senatora w województwie lubelskim, a w latach 1938–1939 pełnił funkcje senatora V kadencji.
W czasie II wojny światowej stał na czołowej pozycji jako przewodniczący Organizacji Orła Białego Okręgu Lublin oraz przewodniczący Rady Obrony Narodowej w Lublinie. Działał także w Komitecie Obrony Lublina, współorganizując lubelski okręg Służby Zwycięstwu Polski, a także Związek Walki Zbrojnej. Jego zaangażowanie w walkę o wolność nie zakończyło się jednak pomyślnie: latem 1940 roku został zamordowany przez Niemców w Rurach Jezuickich k. Lublina. Stracił życie razem ze swoją córką, Haliną Lelkówną, studentką Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, która również była łączniczką okręgu Związku Walki Zbrojnej.
Jego niezwykłe życie zainspirowało literaturę; posłużyło jako pierwowzór dla postaci Stefana Kulczyby, jednego z bohaterów sagi polskiej autorstwa Danuty Mostwin, której pierwsze trzy powieści: „Cień księdza Piotra”, „Szmaragdowa zjawa” oraz „Tajemnica zwyciężonych” opisują losy fikcyjnych, ale jednocześnie tak bardzo ludzkich bohaterów.
Ordery i odznaczenia
Stefan Lelek-Sowa był wyjątkową postacią, której odznaczenia cieszą się dużym uznaniem. Poniżej przedstawiamy zaszczyty, które otrzymał w uznaniu za swoje zasługi i poświęcenie.
- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari,
- Krzyż Niepodległości (przyznany 12 marca 1931),
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (otrzymany 27 listopada 1929),
- Krzyż Walecznych (otrzymany czterokrotnie),
- Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami (przyznany pośmiertnie),
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921,
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości,
- Odznaka „Za wierną służbę”,
- Krzyż Legionowy,
- Odznaka pamiątkowa Polskiej Organizacji Wojskowej,
- Odznaka Republiki Lubelskiej.
Przypisy
- Poznawajmy Obywateli Zasłużonych. „Świat Zasłużonych”. Nr 2, s. 25–26, 1934. Warszawa. [dostęp 09.12.2020 r.]
- Album-skorowidz Senatu i Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej oraz Sejmu Śląskiego. Kadencja 1935/1940, 1936, s. 198.
- M.P. z 1931 r. nr 64, poz. 100 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
- M.P. z 1929 r. nr 276, poz. 638 „za zasługi na polu pracy niepodległościowej”.
- a b Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 17 z 30.04.1921 r., s. 871.
Pozostali ludzie w kategorii "Polityka i administracja":
Wojciech Wilk | Tadeusz Pizoń | Jarosław Stawiarski | Jan Dziubiński | Krzysztof Kawęcki | Anna Baluch | Andrzej Maj (samorządowiec) | Marta Wcisło | Jerzy Plewa | Wiesław Pielaszkiewicz | Kazimierz Choma | Grzegorz Czelej | Edward Wóltański | Zbigniew Tokarczyk | Adam Pęzioł | Zygmunt KarczewskiOceń: Stefan Lelek-Sowa